Ορισμός οικονομικών όρων

Ισολογισμός (Balance Sheet)

Το balance sheet ή ο ισολογισμός μιας εταιρείας δείχνει την οικονομική κατάσταση της. Ο σκοπός του ισολογισμού είναι να ενημερώνει τους επενδυτές για την πορεία της εταιρείας και επομένως όλες οι ανώνυμες εταιρείες υποχρεωτικά παρουσιάζουν ισολογισμό στο τέλος κάθε οικονομικού έτους.

Ο τρόπος με τον οποίο διαμορφώνεται ο ισολογισμός διαφέρει από χώρα σε χώρα, και πρόσφατα δημιουργήθηκαν διεθνή οργανισμοί για να καθορίσουν διεθνή πρότυπα για ισολογισμούς.

Ο ισολογισμός έχει δύο μέρη, το ενεργητικό (assets) και το παθητικό (liabilities). Το ενεργητικό δείχνει την περιουσία της εταιρείας, π.χ., κτήρια, επενδύσεις, κλπ. Τα παθητικό δείχνει τα χρέη της επιχείρησης, π.χ., δάνεια, και το χρέος ως προς τους επενδυτές είτε είναι οι μετοχές ή τα κέρδη της επιχείρησης.

Βασικός όρος του ισολογισμού είναι ότι το σύνολο του ενεργητικού είναι ίσο με το σύνολο του παθητικού. Με αυτό το τρόπο ο ισολογισμός ελέγχει την λειτουργία της εταιρείας – αν το ενεργητικό δεν είναι ίδιο με το παθητικό, τότε η εταιρεία κρύβει κάποιο στοιχείο.

Οι ισολογισμοί εταιρειών ελέγχονται από εξωτερικό ελεγκτή που εκδίδει την άποψή του για την ορθότητα των στοιχείων. Οι πιο γνωστές εταιρείες ελεγκτών είναι η Delloitte, η PWC, η Ernst & Young, και η KPMG.

Call option

Το call option είναι ένα είδος παράγωγου (τύπου option), που δίνει το δικαίωμα στο κάτοχό του να αγοράσει ένα χρηματοοικονομικό προϊόν σε μία συγκεκριμένη στιγμή και τιμή στο μέλλον.

Για παράδειγμα, ο κάτοχος ενός Αμερικάνικου call option για 100 μετοχές της Τράπεζας της Ελλάδος στα 10€ ανά μετοχή και ημερομηνία λήξης σε 1 χρόνο μπορεί οποιαδήποτε στιγμή μέχρι τη λήξη να αγοράσει 100 μετοχές για 10€.

Αν η τιμή των μετοχών στην αγορά ξεπεράσει τα 10€ ανά μετοχή τότε ο κάτοχος του option μπορεί να τις αγοράσει στα 10€ και να τις πουλήσει άμεσα στη τιμή αγοράς για να κρατήσει το κέρδος. Αν η τιμή των μετοχών στην αγορά πέσει κάτω από τα 10€ ανά μετοχή τότε ο κάτοχος του option δεν χρησιμοποιεί το δικαίωμά του.

Επειδή με τα call options ο κάτοχος δεν χάνει χρήματα όταν πέφτει η τιμή των μετοχών, τα call options έχουν τιμή που ορίζετε με βάση το ρίσκο που απορροφά ο πωλητής/εκδότης του option ο οποίος χάνει τα χρήματα που κερδίζει ο κάτοχος του option.

Equity

Οι εταιρείες χρηματοδοτούνται από δανειστές (debt) και μετόχους (equity). Το equity είναι η αξία μιας εταιρείας που έχει πωληθεί σε μετόχους.

Για παράδειγμα όταν αγοράζουμε μία μετοχή στο χρηματιστήριο ανταλλάσσουμε τα χρήματά μας για ένα ποσοστό της εταιρείας. Τα χρήματα που μαζεύει η εταιρεία από την πώληση μετοχών μπορεί να τα επενδύσει στις δραστηριότητές της, επομένως δεν διαφέρουν τα χρήματα που μαζεύει από μετόχους από τα χρήματα που θα δανειζόταν από τράπεζες.

Η διαφορά ανάμεσα στο equity και στο debt είναι νομική. Όταν μία εταιρεία χρεοκοπήσει πρώτα πληρώνονται οι δανειστές και μετά, αν περισσέψουν χρήματα, πληρώνονται και οι μέτοχοι. Μία άλλη διαφορά είναι ότι το debt έχει σταθερές πληρωμές με βάση επιτόκια δανεισμού και δεν φέρει δικαίωμα στα μερίσματα. Το equity δεν έχει σταθερές πληρωμές όμως φέρει δικαίωμα στα μερίσματα που πληρώνει μια εταιρεία στους μετόχους.

Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ, Gross Domestic Product)

Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) είναι το σύνολο παραγωγής μίας οικονομίας μέσα σε ένα έτος. Το ΑΕΠ είναι βασικό μέτρο οικονομικής ανάπτυξης και πλούτου μιας οικονομίας.

Η οικονομική ανάπτυξη υπολογίζεται ως η ποσοστιαία αύξηση του ΑΕΠ από έτος σε έτος.

Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι βασικό μέτρο πλούτου και υπολογίζεται ως το ΑΕΠ διά το πληθυσμό μιας χώρας.

Το ΑΕΠ της Ελλάδος τα τελευταία χρόνια κυμαίνεται στα 250-300 δισεκατομμύρια Ευρώ και το κατά κεφαλή ΑΕΠ στα 25.000-30.000€.

Ο αγγλικός όρος για το ΑΕΠ είναι Gross Domestic Product (GDP). Πληροφορίες για το ΑΕΠ κάθε χώρας προσφέρει η Google με δεδομένα της Παγκόσμιας Τράπεζας (World Bank) σε αυτή τη σελίδα.

Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα (Gross National Income)

Το Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα (ΑΕΕ) είναι το σύνολο παραγωγής μιας χώρας μείον τα χρήματα που στέλνουν αλλοδαποί και ξένες εταιρείες στις χώρες προέλευσής τους και συν τα χρήματα που στέλνονται πίσω στη χώρα από ομογενείς και εταιρείες που λειτουργούν στο εξωτερικό. Είναι το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) μείον τα χρήματα που φεύγουν από τη χώρα, συν τα χρήματα που επιστρέφουν.

Είναι καλύτερο μία χώρα να έχει υψηλό ΑΕΠ και χαμηλότερο ΑΕΕ, π.χ., να έχει υψηλή παραγωγή από ξένες εταιρείες και αλλοδαπούς, ή να έχει χαμηλότερο ΑΕΠ και υψηλότερο ΑΕΕ, π.χ., να έχει χαμηλή εγχώρια παραγωγή και υψηλά κέρδη από το εξωτερικό;

Ιστορικά το υψηλό ΑΕΠ φέρνει μεγαλύτερα οφέλη από το υψηλότερο ΑΕΕ διότι το υψηλότερο ΑΕΕ έχει μεγαλύτερο μακροοικονομικά ρίσκο.

Ο αγγλικός όρος για το ΑΕΕ είναι Gross National Income (GNI). Πληροφορίες για το ΑΕΕ κάθε χώρας προσφέρονται από τη Google με δεδομένα της Παγκόσμιας Τράπεζας (World Bank) σε αυτή τη σελίδα.

Hedge

Το hedge είναι μία τακτική με την οποία μειώνεται το ρίσκο μιας επενδύσεις κάνοντας άλλες αντίθετες επενδύσεις στην ίδια ή παρόμοια αγορά.

Για παράδειγμα, αν πιστεύουμε ότι η μετοχή της εταιρείας «Α» θα αυξηθεί τότε αγοράζουμε μετοχές και περιμένουμε να αυξηθεί η τιμή των μετοχών μέχρι να τις πουλήσουμε. Σε όλο διάστημα που έχουμε τις μετοχές κουβαλάμε το ρίσκο της εταιρείας αλλά και της αγοράς. Αν την επόμενη μέρα υπάρχει μεγάλη πτώση ή κρίση στο χρηματιστήριο, όλες οι μετοχές θα χάσουν αξία. Για να μειώσουμε το ρίσκο που κουβαλάμε μπορούμε να πουλήσουμε μετοχές μιας άλλης εταιρείας στην ίδια αγορά που πιστεύουμε ότι θα χάσει αξία, π.χ., η εταιρεία «Β».

Όσο κρατάμε τις δύο θέσεις ανοιχτές, δηλαδή έχουμε αγοράσει τις μετοχές της εταιρείας «Α» και πουλήσει τις μετοχές της εταιρείας «Β», δεν μπορεί να μας επηρεάσει μία κρίση στο χρηματιστήριο διότι ότι θα χάναμε στη περίπτωση κρίσης από τις μετοχές της εταιρείας «Α» θα το κερδίζαμε από τη πτώση των μετοχών της εταιρείας «Β». Με το hedge ξεφορτωθήκαμε το μεγάλο ρίσκο της αγοράς.

Τα hedge υπάρχουν σε διάφορες μορφές, π.χ., αγοράζοντας μετοχές και πωλώντας παράγωγα, και η εύρεσή τους απαιτεί ανάλυση και βαθιά γνώσει των αγορών.

Hedge fund

Τα hedge funds είναι εταιρείες επενδύσεων που δεσμεύουν χρήματα επενδυτών για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, συνήθως για ένα χρόνο, με σκοπό να αυξήσουν το κεφάλαιό τους. Στο τέλος του έτους κάθε επενδυτής επιλέγει αν θέλει να βγάλει το κεφάλαιό του από το hedge fund ή να το αυξήσει.

Τα hedge funds έχουν λιγότερους από 300 υπαλλήλους συνήθως και ανάμεσά τους υπάρχουν πάντοτε γνωστοί καθηγητές, οικονομολόγοι, και επιστήμονες που προσελκύουν την εμπιστοσύνη και το κεφάλαιο μεγάλων επενδυτών.

Οι υπάλληλοι των hedge fund πληρώνονται με ένα ποσοστό από τα κέρδη των επενδυτών, συνήθως το 10-15%. Π.χ., αν ένα hedge fund καταφέρει να αυξήσει κεφάλαιο επενδυτών 300€ εκατομμυρίων κατά 20% (60€ εκατομμύρια) και το hedge fund χρεώνει 15%, τότε οι υπάλληλοι του hedge fund θα μοιραστούν 9€ εκατομμύρια.

Ιστορικά τα hedge fund έχουν καλύτερη απόδοση από άλλες εταιρείες επενδύσεων όμως έχουν προκαλέσει και κρίσης όπως η κρίση στις ΗΠΑ το 1998 όταν κατέρρευσε το hedge fund Long Term Capital Management (LTCM) με υπάλληλους δύο νομπελίστες.

Τα hedge funds δέχονται κεφάλαια μόνο από μεγάλους επενδυτές όπως τα ασφαλιστικά ταμεία και οι τράπεζες με κεφάλαιο τουλάχιστον 100€ εκατομμυρίων ανά επενδυτή.

Αύξηση μετοχικού κεφαλαίου (ΑΜΚ)

Η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου (ΑΜΚ) ή στα αγγλικά increase in share capital είναι όταν μία εταιρεία προχωρήσει στην πώληση μεγαλύτερου ποσοστού της σε μετοχές.

Για παράδειγμα, αν αρχικά μια εταιρεία έχει πουλήσει το 30% της σε μετόχους και θέλει να πουλήσει επιπλέον 10% στους ίδιους ή άλλος μετόχους στο χρηματιστήριο, τότε θα προχωρήσει σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου μέχρι το 40%.

Αν μία εταιρεία πουλήσει πάνω από το 50% σε μετόχους παύει να έχει αυτοδυναμία, δηλαδή οι αποφάσεις θα παίρνονται από εκπρόσωπους των μετόχων.

Πολλές εταιρείας προχωρούν σε αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου για να μαζέψουν ρευστό για επενδύσεις.

Leverage

Το leverage (μόχλευση) είναι δανεικά χρήματα που δίνονται σε έναν επενδυτή από μία τράπεζα ή έναν broker για να αυξήσει τον όγκο μιας επένδυσης.

Για παράδειγμα, αν ο επενδυτής έχει 1.000€ και θέλει να ποντάρει 10.000€, μπορεί να ζητήσει μόχλευση 10:1 για να αυξήσει τη θέση του στα 10.000€.

Το leverage δεν είναι δωρεάν δάνειο στον επενδυτή. Ο επενδυτής πρέπει να αφήσει τα 1.000€ με το δανειστή και σε περίπτωση που η επένδυση των 10.000€ χάσει αξία πάνω από 1.000€, ο επενδυτής χάνει τα 1.000€ και πωλείται η επένδυση για να επιστραφούν τα υπόλοιπα χρήματα στο δανειστή. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται margin call.

Margin call

Το margin call είναι όταν ένας δανειστής ή μία τράπεζα που έχει δανείσει χρήματα σε επενδυτή του ζητάει περισσότερο margin.

To margin είναι χρήματα που έχει δώσει ο επενδυτής στο δανειστή ως εγγύηση.

Payback period

Το payback period ορίζει το χρόνο που θα πάρει μία επένδυση να επιστρέψει όλο το αρχικό κεφάλαιο. Επομένως, όσο μικρότερο είναι το payback period τόσο πιο μεγάλη απόδοση έχει η επένδυση.

Π.χ., μία επένδυση €900.000 που επιστρέφει €90.000 κέρδος το χρόνο έχει payback period 10 χρόνια, δηλαδή σε 10 χρόνια θα έχει επιστρέψει €900.000.

Το payback period είναι η αντιστροφή του return on investment (ROI) και υπολογίζεται ως:

Return on investment (ROI)

Το return on investement (ROI) είναι ένα μέτρο απόδοσης επενδύσεων. Το ROI υπολογίζει το ετήσιο κέρδος ως ποσοστό του αρχικού κεφαλαίου, π.χ., μία επένδυση €900.000 με ROI 10% έχει ετήσιο κέρδος €90.000.

Το ROI υπολογίζεται ως: