Ισοτιμία Ευρώ - Λίρα Τουρκίας

Ιστορία

Το νόμισμα της Τουρκίας, η τουρκική λίρα, έχει τις ρίζες της, όπως και άλλα νομίσματα της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής, στην αρχαία ρωμαïκή μονάδα βάρους Libra. Είχε εισαχθεί σαν η κύρια νομισματική μονάδα της Τουρκίας το 1844 αντικαθιστώντας το προηγούμενο νόμισμα "κουρούς" (kuruş) το οποίο είχε αντικαταστήσει το παλιότερο νόμισμα ακτσέ (akce). Το κουρούς παρέμεινε ως υποδιαίρεση (1 λίρα = 100 kuruş). Συνέχισε επίσης να χρησιμοποιείται η νομισματική μονάδα para, υποδιαίρεση του κουρούς (1 kuruş = 40 para).

Μεταξύ του 1844 και 1881, η λίρα ήταν ένα διμεταλλικό νόμισμα που οριζόταν από περίπου 99,9 γραμμάρια ασήμι και περίπου 6,6 χρυσού. Το 1881 εισήχθη το χρυσό πρότυπο που παρέμεινε μέχρι το 1914.

Τα χαρτονομίσματα εκδόθηκαν από την Αυτοκρατορική Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1862 και ήταν αξίας 200 κουρούς. Αντικατέστησαν τα πρώτα χαρτονομίσματα που είχαν τυπωθεί το 1840 με την ονομασία Kaime τα οποία δεν είχε εμπιστευτεί ο κόσμος δεδομένου ότι δεν είχαν κατασκευαστεί σε τυπογραφείο αλλά ήταν χειροποίητα και σφραγισμένα με την επίσημη σφραγίδα και ως εκ τούτου εύκολα μπορούσαν να πλαστογραφηθούν.

Κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο η Τουρκία εγκατέλειψε το χρυσό πρότυπο και γύρω στο 1920 η παλιά, χρυσή λίρα ήταν ίσης αξίας με 9 χάρτινες. Τότε τα χαρτονομίσματα αντικατατάθηκαν ξανά υπό μορφή μετρίου μεγέθους ασημένιων νομισμάτων. Εισήχθησαν επίσης χαρτονομίσματα με τις ονομαστικές αξίες 1, 5, 10, 50, 100 και 500 λιρών τα οποία έφεραν τη μορφή του Τούρκου εθνικού ήρωα Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ και μετά τον θάνατό του τα νέα χαρτονομίσματα έφεραν την εικόνα του Προέδρου Ισμέτ Ινονού. Το 1950 η εικόνα του Ατατούρκ εμφανίστηκε ξανά στα χαρτονομίσματα.

Η πορεία της τουρκικής λίρας ήταν ασταθής με πολλές σημαντικές υποτιμήσεις και ανακατασκευές. Η πρώτη σημαντική αλλαγή στη δομή της έγινε το 1923 με την αντικατάστασή της από την λεγόμενη «Πρώτη τουρκική λίρα». Η νέα λίρα αντικατέστησε τις ονομαστικές αξίες των νομισμάτων με ένα τυποποιημένο δεκαδικό σύστημα νομίσματος. Μια νέα λίρα είχε την αξία 100 κουρούς και η εισαγωγή της σηματοδότησε τη σύγχρονη μορφή του τουρκικού νομίσματος η οποία είχε διάρκεια και παρέμεινε το επίσημο νόμισμα της χώρας μέχρι το 2005.

Ο πληθωρισμός αποτελούσε πάντα μεγάλη πρόκληση για τη λίρα σε όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Η Τουρκία, για την σταθεροποίησή της, συνέδεσε περιοδικά την αξία της σε πολλά παγκοσμίως προεξέχοντα νομίσματα. Τα πρώτα χρόνια της η αξία της νέας τουρκικής λίρας συνδεόταν με την βρετανική λίρα και το γαλλικό φράγκο.

Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου η στάση της Τουρκίας μεταξύ των Συμμαχικών Δυνάμεων και του Άξονα ήταν ουδέτερη, ωστόσο όταν το 1945 εξέδωσε καταδικαστική ανακοίνωση εναντίον της Γερμανίας και του πολέμου και έγινε συναιτεριστική με τις Συμμαχικές Δυνάμεις, αποδέχτηκε τους όρους της Συμφωνίας του Bretton Woods και το 1946 προσάρμοσε για πρώτη φορά τη λίρα με το αμερικανικό δολλάριο. Η ισοτιμία των 2,8 λιρών με ένα δολλάριο των ΗΠΑ διατηρήθηκε μέχρι το 1960 που η λίρα υποτιμήθηκε για πρώτη φορα έναντι του δολλαρίου.

Από το 1970 μέχρι το 2001 η λίρα υποτιμήθηκε πολλές φορές έντονα έναντι των άλλων νομισμάτων λόγω του υπερβολικού πληθωρισμού, της ύφεσης και της τραπεζικής κρίσης του 2001 και έφτασε να καταταχτεί σαν το μικρότερης αξίας νόμισμα στον κόσμο για το 1995, το 1996 και πάλι για την περίοδο 1999 - 2004. Η τόσο μικρή της αποτίμηση οδήγησε στη δημιουργία της “Νέας Τουρκικής Λίρας” γνωστής και σαν “Δεύτερη Τουρκική Λίρα”. Παράλληλα με τη θέσπιση σχεδίου για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού, η Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας υποστήριξε την αλλαγή του νομίσματος και η κυβέρνηση ψήφισε νόμο που επέτρεπε τη μετατροπή του ζητώντας την απομάκρυνση έξι μηδενικών από την τουρκική λίρα (με συναλλαγματική ισοτιμία 1 νέα λίρα προς 1.000.000 πρώτες τουρκικές λίρες). Έτσι τον Γενάρη του 2005 η Νέα Τουρκική Λίρα τέθηκε σε κυκλοφορία σε ονομαστικές αξίες των 1, 5, 10, 20, 50 και 100 λιρών.

Η νέα τουρκική λίρα - που τέσσερα χρόνια αργότερα ονομάστηκε απλά “λίρα” - είχε μια αρκετά καλή πορεία τα πρώτα χρόνια μετά την αντικατάσταση της πρώτης και κατάφερε να σταθεροποιηθεί και να αποκτήσει αξία έναντι του δολλαρίου και του ευρώ. Λόγω κυρίως του πολέμου στη Συρία και των εσωτερικών προβλημάτων της χώρας, η λίρα εδώ και αρκετά χρόνια υποτιμάται σταθερά. Ο πληθωρισμός παρέμεινε ένα πρόβλημα για την Τουρκία η οποία το 2014 αύξησε πολύ τα επιτόκια για να τον επιβραδύνει χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία αφού ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε σε 8,9% το 2012 και 8% το 2016.

Πηγές:

"TRY - Turkish Lira - FXCM", FXCM, 11 Νοεμβρίου 2017, https://www.fxcm.com/insights/try-turkish-lira/

"Turkish lira", Wikipedia, 11 Νοεμβρίου 2017, https://en.wikipedia.org/wiki/Turkish_lira

"Our History", Central Bank of the Republic of Turkey, 11 Νοεμβρίου 2018, http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/EN/TCMB+EN/Main+Menu/About+The+Bank/History

"Turkey For You - Turkey Travel Guide", Turkey for You, 11 Νοεμβρίου 2017, http://www.turkeyforyou.com/turkey_money_history